Historie en ligging
Historisch gegroeid boerderijcomplex bestaande uit een T-boerderij met een naastgelegen aangebouwde schuur. De boerderij, die nog diverse authentieke interieuronderdelen bezit, dateert voor een aanzienlijk deel uit 1851 met mogelijk een nog oudere kern. Het achterhuis bevat een stichtingssteentje met het jaar 1910. Dit jaartal heeft mogelijk betrekking op een verbouwing van het achterhuis. Ten zuiden van het achterhuis bevindt zich een in 1941 aangebouwde schuur. Oorspronkelijk bevond zich aan de noordzijde van het achterhuis nog een schuur. Het complex is zeer fraai gelegen tussen het kerkplein (carré) en de Dorpsstraat. Aan de zijde van het voorhuis staan voor het huis vier linden. De boerderij is met het achterhuis naar de Dorpsstraat gekeerd en maakt deel van een reeks rond de NH kerk gesitueerde boerderijen in de kern van het dorp Gelselaar, waarvan het grotendeels in de tweede helft van de 19de eeuw en de eerste decennia van de 20ste eeuw gegroeide dorpsbeeld vrij gaaf bewaard is gebleven.
Boerderij
Plattegrond en opbouw
De boerderij is gebouwd op een T-vormige plattegrond en heeft één bouwlaag onder een samengesteld dak. Het voorhuis is voorzien van een afgewolfd schilddak gedekt met rode en gesmoorde oud-Hollandse pannen. Op de nok bevinden zich twee bakstenen schoorstenen. Het achterhuis is voorzien van een aan de zijde van de achtergevel afgewolfd zadeldak met uilebord dat deels voorzien van een rietbedekking en deels belegd is met pannen.
Voorgevel
De vijf traveeën brede voorgevel is voorzien van vier vensters met zesruits ramen en luiken alsmede een in de vierde travee gelegen ingang die voorzien is van een moderne deur en een tweeruits bovenlicht. Alle muuropeningen worden afgesloten door strekken.
Linker zijgevel
Deze gevel van het voorhuis is voorzien van twee vensters als in de voorgevel, hier echter voorzien van vierruits stolpramen met tweeruits bovenlichten. Onder het rechter venster bevindt zich een tweeruits kelderlicht. De verdieping bezit een venster dat voorzien is van twee gekoppelde 4-ruits ramen. De gevel van het bedrijfsgedeelte is voorzien van drie door segmentboogjes afgesloten dichtgezette mestdeurtjes en twee ijzeren stalraampjes alsmede een moderne deur op de overgang naar het voorhuis.
Achtergevel
De achtergevel is voorzien van een door een korfboog met gepleisterde aanzetstenen en een sluitsteen met het jaartal 1910 afgesloten deeldeuropening. In de opening bevinden zich een middeler en een dubbele deeldeur. Aan weerszijden van de deeldeuropening bevindt zich een op bovengenoemde wijze afgesloten dichtgezette staldeuropening. In het dakschild bevindt zich een halfrond venster met een drieruits raam.
Rechter zijgevel
De rechter zijgevel van het voorhuis is voorzien van een venster als in de voorgevel en een waarschijnlijk tijdens het interbellum aangebracht groot venster dat voorzien is van een drie gekoppelde ramen met bovenlichten. Oorspronkelijk bevonden zich hier een deur en een raam.
Interieur
Het interieur van de boerderij is vrij gaaf bewaard gebleven. Het voorhuis bezit onder andere nog een korte gang met een Bentheimer zandstenen v1oer. Ter rechterzijde hiervan bevindt zich een kamer met een vloer van rode en zwarte estrikken alsmede een alkoof met paneeldeuren. Ter linkerzijde van de gang bevindt zich de woonkamer die voorzien is van een fraaie met figuurtegels belegde vloer en lambriseringen die voorzien zijn van diverse 19de-eeuwse soorten ornamenttegels en een tegeltableau met een afbeelding van een koe met melkmeisje. De achterwand van de kamer bezit nog een alkoof met paneeldeuren en een vitrinekast. Links van de woonkamer is de opkamer gelegen waaronder een eenvoudige van een balkonzoldering voorziene kelder. In het tussenhuis, achter de rechter voorkamer is de keuken gelegen die onder meer nog een tegelvloer bezit en een schouw met betegelde achterwand. Beide waarschijnlijk daterend uit het Interbellum (1919-1939).
Schuur
De schuur is gebouwd op een rechthoekige plattegrond en heeft één bouwlaag onder een afgewolfd zadeldak met de nok evenwijdig aan de weg. Het dak is belegd met rode opnieuw verbeterde Hollandse pannen. De schuur bezit een in donkere bruinrode baksteen uitgevoerd door een rollaag afgesloten trasraam waarboven de gevels verder opgetrokken zijn in een helderrode baksteen, gemetseld in kruisverband. De voorgevel van de schuur die slechts gedeeltelijk zichtbaar is doordat deze tegen de zijgevel van het achterhuis is aangebouwd is voorzien van een door een latei afgesloten deeldeuropening waarin een middeler en twee rechtgesloten deeldeuren. Op de latei is het bouwjaar 1941 aangegeven. Hierboven bevindt zich een rechtgesloten hooiluik. De linker zijgevel (Dorpsstraatzijde) van de schuur bezit een drietal rechtgesloten staldeurtjes en twee tweeruits rechtgesloten stalramen. De muuropeningen worden door lateien afgesloten.
Reden van plaatsing
Architectuurhistorische criteria
- Het boerderijcomplex vormt een goed voorbeeld van een in een ambachtelijk-traditonele trant in meerdere fasen hoofdzakelijk in de jaren 1851-1941 gebouwde Achterhoekse T-boerderij met schuur.
- De boerderij valt op door esthetische kwaliteiten in detaillering en materiaalgebruik. Karakteristieke elementen zijn de zesruits schuiframen en het rietgedekte dak van het achterhuis en de meerdere oorspronkelijke interieurelementen waarvan met name de betegelde vloer en lambris van de woonkamer opvalt.
Stedenbouwkundige criteria
- Het boerderijcomplex maakt deel uit van het historisch gegroeide gebied direct rond de hier sinds eeuwen gelegen kerk, die omgeven wordt door een compacte voornamelijk uit boerderijen bestaande bebouwing. Deze elementen vormen samen met het omringende voormalige kerkhof, nu kerkplein, een beeldbepalend en centraal element in het oorspronkelijk gegroeide dorpsbeeld dat in haar bebouwing nog in hoge mate de sfeer van de voorlaatste eeuwwisseling ademt. Bijzonder is het contrast tussen de beslotenheid direct rond de kerk en openheid van de aangrenzende landerijen.
Cultuurhistorische criteria
- Het complex geeft een goed beeld van het agrarische leven in de Achterhoek in de tweede helft van de 19de eeuw en de eerste decennia van de 20ste eeuw.
Beschrijving: Gelders Genootschap (drs. R.J.A. Crols), beschreven op 18 juni 1999
bron: gemeente Berkelland